Yarının Yeşil Belediye Hizmet Binaları
Yazar: Osman Ünal Yurtsever
Üniversite: Uluslararası Saraybosna Üniversitesi, Bosna-Hersek
Derece: Mimarlık Yüksek Lisansı (Master of Science in Architecture)
Yıl: 2021
Özet
İnsanoğlunun ihtiyaçları varoluşundan bu yana değişim göstermiştir. Günümüzde, insan kaynaklı çevresel karmaşıklıklar nedeniyle hem mevcut insan ihtiyaçlarını hem de gezegenimizin gereksinimlerini karşılayabilecek çözümler bulmak zorunluluk haline gelmiştir. Bu çözümler çoğunlukla dünyamızda var olan enerjinin doğru kullanımıyla mümkün olmaktadır.
Bununla birlikte, nüfus artışı, doğal kaynakların tükenmesi, uluslararası rekabet, enerji maliyetlerindeki artış, çevre kirliliği ve konfor arayışı gibi etkenler, yapı tasarım yaklaşımlarında köklü bir değişimi zorunlu kılmıştır. Günümüz yapılarında artık yalnızca estetik yeterli değildir; enerji tüketimini en aza indiren ve sürdürülebilirliği sağlayan tasarımlar ön plandadır.
Bu çalışmanın amacı, sürdürülebilir mimari kapsamında yerel yönetim hizmet binalarında yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını incelemek ve örnek uygulamaları değerlendirmektir. Bu kapsamda Bolu Karacasu Belediye Hizmet Binası Projesi, örnek bir belediye yapısı olarak ele alınmıştır.
Araştırma şu soruya yanıt aramaktadır:
“Sürdürülebilir çözümler, belediye binalarının mimari ve iç mekânsal işlevlerini geliştirmede etkili midir?”
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Mimarlık, Yenilenebilir Enerji Kaynakları, Kamu Binaları, Mimari ve Enerji
1. Giriş
Binaların pasif sistem olarak enerji performansı ve mekanik–elektrik sistemlerin verimliliği doğrudan mimari tasarım parametreleriyle ilişkilidir. Bu parametrelerin en önemlileri yapının konumu, biçimi, yönlenmesi ve cephe kabuğudur.
Mimari tasarım, ısıtma, soğutma, havalandırma ve aydınlatma yüklerinin belirlenmesinde büyük rol oynar. Enerjiye olan ihtiyacın sürekli artması, enerji verimliliği ve tasarrufu kavramlarını gündemin merkezine taşımıştır. Günümüzde binaların, estetik özellikleri kadar minimum enerji tüketimi hedefiyle de tasarlanması gerekmektedir.
Yenilenebilir enerji, doğanın kendi döngüsü içinde kısa sürede yenilenebilen enerji kaynakları olarak tanımlanır. Sürdürülebilirlik ise dünyanın kaynaklarını koruyarak, gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek çevresel duyarlılıkla yaşamak ve üretmek anlamına gelir. Bu iki kavram — yenilenebilir enerji ve sürdürülebilirlik — insan gereksinimleriyle ekolojik dengenin birlikte var olabilmesi için birbirinden ayrılmaz bir bütündür.
1.1 Çalışmanın Amacı
Bu tez, yerel yönetim binalarında yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasının mimari açıdan sağlayacağı kazanımları incelemekte ve açıklamaktadır. Yenilenebilir enerji ile mimariyi ilişkilendirerek, bu sistemlerin mekânsal organizasyon ve tasarım kararlarını nasıl etkilediğini değerlendirir.
Bolu Karacasu Belediye Hizmet Binası örneği, yenilenebilir enerji sistemlerinin kamu yapılarında nasıl bütünleşik biçimde kullanılabileceğini göstermek amacıyla uygulanmıştır.
1.2 Hipotez
Günümüz idari binaları, yenilenebilir kaynakları, sürdürülebilir yaşam standartlarını ve çağdaş teknolojileri içerecek şekilde tasarlanmalıdır. Sürdürülebilir çözümlerin yaygın kullanımı, enerji ihtiyacını önemli ölçüde karşılayabilir ve aynı zamanda idari yapıların form, işlev ve estetiğini etkileyebilir.
Hipotez:
Sürdürülebilir çözümlerin kullanımı, idari binaların mimarisini geliştirebilir.
1.3 Kapsam ve Sınırlılıklar
Bu çalışma, Türkiye’nin Bolu ili Karacasu beldesinde yürütülmüştür; bölge, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasına elverişlidir. Tez, bu kaynakların yerel yönetim yapılarında nasıl uygulanabileceğini analiz etmekte ve örnek bir model önermektedir.
Araştırma, yenilenebilir enerjiye ilişkin mevcut yönetmeliklerle, veri erişimi ve izin süreçleriyle sınırlıdır. Bazı verilere erişim zorluğu ve zaman kısıtlamaları da çalışmanın sınırları arasındadır.
1.4 Yöntem
Bu araştırmada üç temel yöntem kullanılmıştır:
1. Tümdengelimci Yaklaşım:
Genel kavramlardan yola çıkarak belirli araştırma sorularına ulaşılmıştır:
Sürdürülebilirlik ve mimarlık ilişkisi
Yerel yönetim binaları ve enerji ilişkisi
Yenilenebilir enerji kaynaklarının uygulanma yöntemleri
2. Betimleyici Analiz Yöntemi:
Tarihsel veriler ve literatür incelenerek yenilenebilir sistemlerin farklı coğrafyalarda ve yapı tekniklerinde nasıl işlediği analiz edilmiştir.
3. Vaka Çalışması Yöntemi:
Bolu Karacasu Belediye Hizmet Binası örneği detaylı biçimde incelenmiş; arsa analizi, enerji potansiyeli, yönlenme ve tasarım stratejileri değerlendirilmiştir.
2. Literatür Taraması (Özet)
Bu bölüm, sürdürülebilirlik ve mimarlık arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Sürdürülebilirlik, insan gelişimi ile çevresel koruma arasındaki denge olarak tanımlanır ve üç ana boyutta ele alınır:
Sosyal Sürdürülebilirlik: Toplumsal refah ve eşitlik sağlama
Ekonomik Sürdürülebilirlik: Yerel kaynakların verimli kullanımı ve maliyet etkin tasarım
Çevresel Sürdürülebilirlik: Kirliliği azaltma, doğal kaynakları koruma
Ayrıca yeşil mimarlık ilkeleri, sürdürülebilir bina tasarımının gelişimi ve yenilenebilir enerji sistemleri (güneş, rüzgar, jeotermal, hidroelektrik) mimari bağlamda incelenmiştir.
3. Örnek Çalışmalar ve Uygulamalar
Tez kapsamında hem uluslararası hem de yerel düzeyde sürdürülebilir belediye yapıları incelenmiştir:
Santa Monica Belediye Binası (ABD)
Küçükçekmece Belediye Binası (Türkiye)
Çanakkale Belediye Binası (Türkiye)
Bu örneklerde, yenilenebilir enerji sistemleri, pasif tasarım stratejileri ve çevreyle uyumlu planlama kararlarının işlevsel ve estetik katkıları değerlendirilmiştir.
4. Bolu Karacasu Belediye Hizmet Binası
Tezin merkezinde yer alan bu proje, Türkiye’nin Bolu ilinde konumlanmış ve kamu mimarisinde sürdürülebilirlik modeli olarak tasarlanmıştır.
Temel Özellikler:
Yapı Sistemi: Yüksek yalıtımlı betonarme taşıyıcı sistem
Yönlenme: Güney yönüne maksimum güneş kazanımı sağlayacak biçimde konumlandırılmıştır
Enerji Sistemleri: Fotovoltaik paneller, jeotermal ısı pompası, doğal havalandırma, yağmur suyu hasadı
Tasarım: Pasif aydınlatma ve gölgelendirme elemanlarının entegrasyonu
Peyzaj: Su verimliliğini destekleyen doğal bitkilendirme
Bu proje, enerji verimliliği ile mimari estetiğin bir arada var olabileceğini ortaya koyan çağdaş bir yerel yönetim yapısı modelidir.
5. Sonuç
Araştırma, sürdürülebilir mimari çözümlerin yalnızca enerji verimliliği sağlamakla kalmayıp, mimari kaliteyi ve kamusal değeri de artırdığını ortaya koymaktadır.
Sürdürülebilir belediye yapıları:
İşletme maliyetlerini azaltır,
Çevresel dengeyi korur,
Kullanıcı konforunu ve toplumsal farkındalığı artırır.
Bolu Karacasu Belediye Hizmet Binası, mimari tasarım ile sürdürülebilirliğin birleştiğinde, geleceğe yönelik çevre dostu ve işlevsel kamusal alanlar oluşturabileceğini göstermektedir.
Kaynakça (Seçme)
Aykal vd. (2009) • Binks vd. (2014) • Yılmaz (2006) • Tekbıyık (2018) • Ragheb vd. (2015) • Prasad vd. (2019) • Şeker (2016) • Develioğlu (2012) • Erdoğan (2014) • Yasan (2011) • Aydın (2019) • Erdere & Bektaş (2020)